1 ربيع الأوّل
1 _ دفن بدن مطهّر پيامبر صلّي الله عليه و آله
در نيمه ي شب اوّل ربيع بدن مطهّر خاتم الأنبياء و المرسلين صلّي الله عليه و آله را امير المؤمنين علي بن ابي طالب عليه السلام دفن فرمودند. (1)
مصيبت و فاجعه ي شهادت پيامبر صلّي الله عليه و آله از يک طرف و بي احترامي به آن حضرت و توجّه نداشتن مردم به غسل و کفن و دفن حضرت از طرف ديگر، داغ هايي بود که بر دل مبارک امير المؤمنين عليه السلام سنگيني مي کرد. (2)
چنانچه با ياد تلخ آن روز ها فرموده اند :
«آيا بدن شريف پيامبر صلّي الله عليه آله را رها مي کردم و او را دفن ننموده براي خلافت و سلطنت بعد از او نزاع مي کردم» ؟ (3)
شيخ مفيد مي فرمايد :
«اکثر مردم در دفن پيامبر صلّي الله عليه و آله حاضر نشدند، و نماز بر آن حضرت نخواندند، چه اينکه بين انصار و مهاجرين مشاجره در امر خلافت بود. (4)
اعمش مي گويد :
پيامبرشان از دنيا رفت و مردم هَمّ و غمي نداشتند جز آنکه عدّه اي بگويند : «امير از ماست» و طايفه ي ديگري بگويند : «امير از ماست». (5)
هنگام شهادت پيامبر صلّي الله عليه و آله مغيره خطاب به ابوبکر و عُمَر گفت :
اگر بعداً با مردم کاري داريد آن ها را دريابيد. (6)
لذا ابوبکر و عُمَر هنگام دفن پيامبر صلّي الله عليه و آله حاضر نبودند، بلکه ميان ديگران بودند که در سقيفه براي خود امير انتخاب مي کردند، و قبل از آنکه کنار بدن حضرت حاضر شوند، بدن مطهّر دفن شد. (7)
عبدالله بن حسن مي گويد :
به خدا قسم ابوبکر و عُمَر بر پيامبر صلّي الله عليه و آله نماز نخواندند، و سه روز بدن مبارک آن حضرت دفن نشد، ولي با اين همه اهل سقيفه مشغول کار خود بودند. (8)
حضرت باقر عليه السلام مي فرمايند :
مردم روز دوشنبه و شب سه شنبه را بر بدن آن حضرت نماز مي خواندند و عموم مردم حتّي خواص و نزديکان حضرت بر بدن مبارک نماز خواندند، امّا هيچ يک از اهل سقيفه بر غسل و کفن و دفن حضرت حاضر نشدند. امير المؤمنين عليه السلام بُرَيده اسلمي را براي خبر دادن نزد آنان فرستاد، ولي اعتنايي نکردند و بعد از دفن آن حضرت بيعت آنان هم تمام شد. (9)
عايشه در اين باره اقراري دارد که جالب توجّه است. (10)
او گفته است :
«بخدا قسم ما از دفن پيامبر صلّي الله عليه و آله با خبر نشديم تا اينکه صداي بيل و کلنگ را در شب چهارشنبه از حجره آن حضرت شنيديم»، يعني بعد از دفن متوجّه شديم.
بايد از اينان که بر سر غصب خلافت همه چيز را فراموش کرده بودند پرسيد :
آيا سقيفه در حضور پيامبر صلّي الله عليه و آله و به سفارش حضرت بود يا غدير ؟
آيا براي تشکيل شوراي سقيفه دستوري از طرف خداوند آمده بود يا درباره ي غدير ؟
آيا در سقيفه از اکثر بلاد مسلمين حضور داشتند يا در غدير ؟
آيا در سقيفه همه مردم حاضر بودند يا در غدير که حتّي زن ها هم بيعت کردند ؟
?? منابع :
1. تقريب المعارف : ص 251. و . .
2. خصال : ص 372 . و . .
3. احتجاج : ج 1، ص 96. و . .
4. ارشاد مفيد : ج 1، ص 189. و . .
5. تقريب المعارف : ص 256. و . .
6. الهجوم علي بيت فاطمة : ص 69. البدء و التاريخ : ج 5، ص 65.
7. همان : ص 69. و . .
8. تقريب المعارف : ص 251. و . .
9. مناقب آل ابي طالب عليهم السلام : ج 1، ص 297. و . .
10. الهجوم علي بيت فاطمة : ص 72. و . .
2 ـ ليلة المبيت
شب اوّل اين ماه پيامبر صلّي الله عليه و آله از شرّ کفّار از مکّه به مدينه هجرت کردند. در آن شب آقا و مولايمان امير المؤمنين عليه السلام جان نثاري فرموده به جاي رسول گرامي اسلام صلّي الله عليه و آله در بستر ايشان خوابيدند (11)، چه اينکه کفّار قريش قصد کشتن حضرتش را داشتند.
به اين مناسبت آيه «وَ مِن النّاسِ مَن يشري نفسَه ابتغاءَ مَرضاتِ الله . » : (12) «از مردم کسي هست که جان خويش را در راه رضايت خداوند مي فروشد و خدا بر بندگان مهربان است» در شأن علي بن ابيطالب عليه السلام نازل شد. (13)
غزالي در کتابش (14) آورده است :
در شبي که امير المؤمنين عليه السلام به جاي پيامبر صلّي الله عليه و آله خوابيد به جبرييل و ميکاييل خطاب رسيد که من بين شما دو نفر برادري قرار دادم و عُمر يکي از شما را بيش از ديگري قرار دادم. کداميک از شما ايثار مي کند که عُمر طولاني از آن ديگري باشد ؟ هر دو عُمر طولاني را اختيار کردند.
خطاب آمد :
«به زمين نگاه کنيد و ببينيد که چگونه علي عليه السلام حيات خود را به برادرش پيامبر صلّي الله عليه و آله ايثار نموده و به جاي او خوابيده و جان خود را فداي جان او نموده است. به زمين برويد و او را از دشمنان حفظ کنيد».
آنان آمدند و جبريل بالاي سر امير المؤمنين عليه السلام و ميکاييل سمت پاهاي آن حضرت نشست و ندا کرد :
«بَخٍّ بَخٍّ مِنْ مِثْلِکَ يابْنَ اَبي طالب، خداوند در جمع ملائکه به تو مباهات فرمود». (15) اينجا بود که آيه شريفه «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ . » نازل شد.
?? منابع :
11. کافي : ج 8، ص 339. و . .
12. سوره ي بقره : آيه ي 207.
13. ارشاد : ج 1، ص 53. و . .
14. احياء العلوم : کتاب هفتم، در بحث ايثار نفس.
15. مناقب آل ابي طالب عليهم السلام : ج 2، ص 77. و . .
3 ـ هجرت پيامبر صلّي الله عليه و آله
پيامبر صلّي الله عليه و آله 13 سال پس از بعثت به مدينه ي طيّبه هجرت فرمود. (16)
?? منابع :
16. همان : ج 2، ص 77. و . .
4 ـ ابتداي وضع تاريخ هجري قمري
اوّلين کسي که دستور تاريخ هجري قمري را داد رسول خدا صلّي الله عليه و آله بود.
در زمان عُمَر حضرت امير المؤمنين علي بن ابي طالب عليه السلام آن را به تفصيل بيان نمود و تقويم هجري قمري اسلامي از هجرت رسول خدا صلّي الله عليه و آله قرار داده شد و نسبت وضع تاريخ هجري قمري به ديگران اشتباه است. (17)
?? منابع :
17. براي روشن شدن اين موضوع به کتب زير مراجعه شود : بحار الأنوار : ج 55، ص 351 ـ 350. و . .
5 ـ هجوم به خانه ي وحي
در اين روز اوّلين هجوم به خانه ي امير المؤمنين عليه السلام صورت گرفت. هنگامي که امير المؤمنين عليه السلام، متوجّه غسل و کفن و دفن پيامبر صلّي الله عليه و آله شد و غاصبين خلافت در سقيفه بودند، در شب اوّل ربيع بدن مبارک آن حضرت را دفن فرمود و طبق وصيّت پيامبر صلّي الله عليه و آله متوجّه جمع آوري قرآن شد. (18)
آن حضرت فرموده بودند :
«علي جان، تا سه روز از خانه خارج مشو و قرآن را جمع آوري کن .». (19)
در اين ايّام، سه بار به منزل آن حضرت هجوم آورده اند : بار اوّل در روز اوّل ربيع بود که براي بيعت آمدند و آن حضرت فرمود که قسم ياد کرده ام تا جمع قرآن تمام نشود از خانه بيرون نيايم و آنان باز گشتند.
پس از آن امير المؤمنين عليه السلام شب ها صدّيقه ي طاهره و حسنين عليهم السلام را بر درِ منازل اصحاب مي بُردند و طلب ياري مي نمودند. (20)
بار دوّم (21) هفت روز بعد از دفن پيامبر صلّي الله عليه و آله بود که زبير و عدّه اي ديگر در منزل امير المؤمنين عليه السلام جمع شده بودند. آن روز زبير شمشير کشيد تا عُمَر را بِکُشد ولي به امر عُمَر شمشيرش را گرفته شکستند.
بار سوّم به منزل حضرت هجوم آوردند، و پس از آتش زدن درِ منزل و ضرب و جرح صدّيقه ي طاهره عليها السلام و کشتن حضرت محسن عليه السلام، امير المؤمنين عليه السلام را با دست بسته بيرون بُردند. (22)
?? منابع :
18. بحار الأنوار : ج 28، ص 191، 204، 231، 264، 356، ج 39، ص 419، ج 40، ص 155. و . .
19. تفسير فرات : ص 398. و . .
20. کتاب سليم رَحِمَهُ الله : ص 128 (ج 2، ص 665). و . .
21. احتجاج : ج 1، ص 95، 111. و . .
22. کتاب سليم رَحِمَهُ الله : ص 82 ـ 249. و . .
6 _ مسموميّت امام عسکري عليه السلام
امام حسن عسکري عليه السلام در اثر زهر مسموم شد و بيماري حضرت آغاز گرديد. (23)
بنا بر قولي شهادت امام حسن عسکري عليه السلام در سال 260 هـ در چنين روزي بوده است، (24) و به قولي ديگر در چهارم ربيع الأوّل (25) و به قولي ديگر در هشتم ربيع الأوّل بوده است.
?? منابع :
23. ارشاد : ج 2، ص 336. و . .
24. مصباح المتهجد : ص 732. و . .
25. مسار الشيعة : ص 28 _ 29. فيض العلام : ص 205.
درباره این سایت